Cuộc Khủng Hoảng Kinh Tế 1870-1872 ở Iran: Giữa Xung Đột Do Lạm Phát Và Nợ Nước Ngoài

 Cuộc Khủng Hoảng Kinh Tế 1870-1872 ở Iran: Giữa Xung Đột Do Lạm Phát Và Nợ Nước Ngoài

Giữa thế kỷ 19, Iran đang trải qua một thời kỳ biến động sâu sắc. Bên cạnh những nỗ lực hiện đại hóa dưới triều đại Naser al-Din Shah Qajar, quốc gia này phải đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng về kinh tế và chính trị. Một trong những sự kiện đáng chú ý nhất của giai đoạn này là cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1870-1872, một cơn bão kinh tế đã tàn phá nền tảng tài chính non yếu của Iran và để lại những hậu quả sâu sắc cho nhiều thập kỷ sau đó.

Cuộc khủng hoảng này có nguồn gốc từ sự kết hợp của nhiều yếu tố phức tạp. Sau cuộc chiến với Nga hoàng vào năm 1826-1828, Iran lâm vào tình trạng nợ nần nặng nề. Việc chi tiêu lớn cho quân đội và cơ sở hạ tầng đã làm cạn kiệt kho bạc quốc gia, trong khi hệ thống thuế vẫn chưa hiệu quả.

Để đối phó với tình hình tài chính khốn quẫn, triều đình Iran đã ký kết nhiều thỏa thuận vay nợ với các cường quốc châu Âu như Anh, Pháp và Nga. Tuy nhiên, lãi suất cao và điều kiện khắc nghiệt của những khoản vay này đã khiến gánh nặng nợ nần ngày càng gia tăng.

Bên cạnh đó, sự thiếu hụt trầm trọng về vàng bạc và tiền xu đã làm cho đồng Rial Iran mất giá mạnh mẽ. Lạm phát phi mã quét qua đất nước, khiến giá cả hàng hóa tăng vọt và đời sống của người dân bị đảo lộn. Những người nông dân nghèo khổ phải đối mặt với nạn đói và thất nghiệp, trong khi tầng lớp thương nhân và thợ thủ công cũng gặp khó khăn nghiêm trọng.

Bảng: Tình hình Kinh tế Iran năm 1870-1872:

Thể loại Tình trạng
Lạm Phát Cao nhất trong lịch sử hiện đại Iran
Giá trị đồng Rial Sụt giảm nghiêm trọng
Nợ nước ngoài Tăng lên đáng kể, với lãi suất cao
Sản xuất nông nghiệp Giảm sút do thiếu vốn và hạn hán

Để đối phó với cuộc khủng hoảng, chính phủ Iran đã tiến hành một số biện pháp khẩn cấp, bao gồm:

  • Cắt giảm chi tiêu công quỹ
  • Tăng thuế đối với các mặt hàng và dịch vụ
  • Bán lại một số tài sản quốc gia

Tuy nhiên, những biện pháp này chỉ mang tính tạm thời và không thể giải quyết triệt để vấn đề cơ bản của nền kinh tế Iran.

Hậu quả:

Cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1870-1872 đã có tác động sâu rộng đến xã hội và chính trị Iran. Nó đã làm gia tăng bất mãn trong quần chúng, dẫn đến nhiều cuộc nổi dậy và bạo loạn. Sự suy yếu của triều đình Qajar cũng tạo điều kiện thuận lợi cho sự can thiệp ngày càng lớn của các cường quốc phương Tây.

Nỗi ám ảnh về nợ nần và lạm phát vẫn đeo bám Iran trong những thập kỷ tiếp theo, góp phần làm chậm lại tiến trình hiện đại hóa đất nước. Cuộc khủng hoảng này là một minh chứng cho sự phức tạp của quá trình chuyển đổi từ một nền kinh tế phong kiến sang một nền kinh tế thị trường, và nó cũng cho thấy những tác động tiêu cực của việc lệ thuộc vào các khoản vay nước ngoài với lãi suất cao.

Bài học:

Cuộc khủng hoảng kinh tế 1870-1872 ở Iran mang đến nhiều bài học giá trị cho các nhà hoạch định chính sách hiện đại. Nó cho thấy tầm quan trọng của việc xây dựng nền tảng kinh tế vững chắc, dựa trên sự tăng trưởng bền vững và quản lý tài chính hiệu quả. Bên cạnh đó, nó cũng nhấn mạnh cần thiết phải cân bằng giữa hiện đại hóa và bảo tồn truyền thống văn hóa.

Kỳ 2 sẽ phân tích sâu hơn về những nỗ lực của triều đình Qajar để đối phó với cuộc khủng hoảng và hậu quả lâu dài của sự kiện lịch sử này.